Choroba Niemanna-Picka należy do zaburzeń zwanych leukodystrofiami lub spichrzeniowymi i powszechnie jest określana jako „dziecięcy Alzheimer”. Leukodystrofie to grupa chorób istoty białej mózgu („wypełnienia mózgu”), które postępują i mają różnorakie postacie.
Z kolei choroba spichrzeniowa oznacza, że w organizmie dochodzi do odkładania i gromadzenia się przeróżnych substancji w poszczególnych narządach. W przypadku choroby Niemanna-Picka, kumulowane są lipidy, głównie w mózgu, wątrobie, śledzionie, płucach i szpiku kostnym. Przebieg choroby jest zróżnicowany i w zależności od objawów wyszczególniono kilka typów, oznaczając je odpowiednio literami: A, B, C i D. W każdym z typów dochodzi do odkładania się złogów tłuszczowych w określonych narządach.
Inne nazwy choroby: brak synonimów. Potocznie: dziecięcy Alzheimer.
Rozpowszechnienie w zależności od typu:
Typ A: mniej niż 1:1000 000;
Typ B i C: 1-9:1000 000; typ C 1:130 000 żywych urodzeń;
Typ D: nieokreślona.
W Polsce choruje około kilkunastu dzieci.
Przyczyny i dziedziczenie
Choroba Niemmana-Picka jest dziedziczona w sposób autosomalny recesywny. Na czym polega ten sposób dziedziczenia, przeczytasz tutaj w >> słowniku.
Przyczynami choroby Niemanna-Picka są mutacje w genach: NPC1, NPC2, SMPD1.
Mutacje genu SMPD1 powodują chorobę typu A i B. Zawiera on instrukcje dla tworzenia enzymu zwanego kwasem sfingomielinazy, który znajduje się w lizosomach, gdzie przetwarzane są takie substancje tłuszczowe jak sfingomielina. Mutacja SMPD1 powoduje niedobór kwasu, a tym samym akumulacje sfingomieliny i cholesterolu w tkankach i narządach organizmu.
Mutacje genów NPC1 i NPC2 są przyczyną choroby Niemanna-Picka typu C. Gen NPC1 zawiera instrukcje, co do tworzenia się białka warunkującego prawidłową wędrówkę cholesterolu i innych tłuszczów w komórkach. Niedobór tego białka prowadzi do nadmiernego magazynowania tłuszczów w komórkach (podtyp C1).
Gen NPC2 zawiera instrukcje do produkcji białka wiążącego i transportującego cholesterol. Zmniejszenie poziomu lub brak tego białka prowadzi do nadmiernego gromadzenia się lipidów i cholesterolu w komórkach (podtyp C2). Dokładne funkcje białek genów NPC1 i NPC2 nie są do końca jasne. Choroba Niemanna-Picka typu D prawdopodobnie wynika z allelowego wariantu mutacji w genie NPC1.
| Choroba częściej występuje w populacji:
• Żydów Aszkenazyjskich – typ A i B; |
Objawy i przebieg
W zależności od początku wystąpienia objawów, jak również przebiegu choroby, wyróżniono kilka typów choroby Niemanna-Picka, oznaczonych litarami: A, B, C i D. Początek objawów przedstawia się następująco:
Typ A: okres noworodkowy, niemowlęcy;
Typ B: dzieciństwo, dojrzewanie;
Typ C: zmienny (dzieciństwo, dojrzewanie, dorosłość);
Typ D (wariant Nova Scotia): zmienny (dzieciństwo, dojrzewanie, dorosłość).
Poszczególne typy choroby, można zdiagnozować po zaobserwowaniu następujących objawów:
- Typ A (najczęstszy): żółtaczka, powiększona wątroba (hepatomegalia), poważne uszkodzenie mózgu (objawy neurologiczne, jak nieprawidłowe odruchy, drgawki, upośledzenie umysłowe); niekorzystne rokowanie – okres przeżycia od 2 do 4 lat.
- Typ B: powiększona wątroba i śledziona (hepatosplenomegalia), nieuszkodzony układ nerwowy, możliwe trudnosci z oddychaniem na skutek powiększenia narządów oraz niewydolności serca prawego; lepsze rokowanie – czas przeżycia od późnego dzieciństwa lub dorosłości.
Kumulacja sfingomieliny w tych typach jest spowodowana niewystarczającą aktywnością enzymu zwanego sfingomielinazą. W typie A, mamy do czynienia z brakiem produkcji tego enzymu (produkowane jest mniej niż 5%), natomiast w typie B zachowane jest wytwarzane jest 5-10% normalnego poziomu sfingomielinazy. Typ B to łagodniejsza odmiana choroby Niemanna-Picka. Badaniem potwierdzającym chorobę jest znaczne obniżenie poziomu sfingomielinazy we krwi.
- Typy C i D: umiarkowana hepatosplenomegalia, możliwe ciężkie uszkodzenie mózgu; niezdolność spoglądania w dół, trudności w chodzeniu i przełykaniu oraz postępująca utrata wzroku i słuchu. W badaniach laboratoryjnych obserwujemy nadmiar cholesterolu we krwi. W narządach obecne złogi cholesterolu i innych lipidów.
Choroba w 100% jest śmiertelna, a ludzie nią dotknięci zwykle umierają w drugiej dekadzie życia. Rzadko stwierdza się czas przeżycia powyżej 40 lat.
|
Objawy sugerujące chorobę Niemanna-Picka u dziecka:
|
Diagnostyka: badania genetyczne (obecność genów choroby).
Diagnostyka prenatalna: amnipunkcja genetyczna.
Możliwości terapeutyczne
Obecnie choroba jest niewyleczalna. W przypadku odmiany typu A, jeszcze nie zidentyfikowano skutecznej metody leczenia. W typie B uzyskuje się obiecujące wyniki po przeszczepie szpiku. Duże nadzieje pokłada się także w terapii genowej i enzymatycznej terapii zastępczej. W przypadku typu C i D choroby stosowana jest dieta niskocholesterolowa, ale nie daje zadowalających efektów.
Zaleca się, by chory pozostawał pod opieką:
– genetyka,
– pulmonologa,
– kardiologa,
– internisty, hepatologa,
– chirurga,
– pediatry,
– gastroenterologa,
– fizjoterapeuty i dietetyka.
Obiecujące wyniki uzyskano podczas terapii eksperymentalnej na zwierzętach, z wykorzystaniem neurosteroidów i migulstatu. Badany jest jeszcze wpływ około 5000 substancji na przebieg i zahamowanie postępu choroby Niemanna-Picka.
Wiadomo już, że leczeniu choroby Niemanna-Picka typu C, zadowalające skutki przynosi miglustat. Dostępny jest w preparacie Zavesca i jest stosowany także w leczeniu innej choroby rzadkiej – choroby Gauchera. Od 18 października preparat ten jest „lekiem sierocym”, czyli stosowanym w leczeniu chorób rzadkich.
W marcu 2011 Agencja Oceny Technologii Medycznych zarekomendowała finansowanie ze środków publicznych świadczenia opieki zdrowotnej „leczenie choroby Niemanna-Picka typu C z zastosowaniem substancji czynnej milugast (Zavesca) w ramach programu zdrowotnego”, przez okres 3 lat. Niestety do dnia dzisiejszego program zdrowotny nie został uruchomiony. Aktualna cena jednego opakowania tego leku to 11 300 USD. W zależności od masy ciała chorego miesięczne koszty leczenia kształtują się w granicach od 25 do 75 tysięcy złotych /elizabanicka.pl/.
http://chorobyrzadkie.blogspot.com/2013/02/choroba-niemanna-picka-choroba.html
ŻYCIE JEST CUDEM! 